1071 yılında Sultan Alparslan önderliğindeki Büyük Selçuklu Devleti’nin kazandığı Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’nun kapıları sonsuza kadar Türklere açılmıştır. Doğal kapı açıldıkça bu topraklar bir anda dolmadı. Anadolu Selçuklu Devleti’nin kuruluşundan sonra Akıncı Türk boyları yavaş yavaş Orta Asya’dan Anadolu’ya gelmeye başladı.İlk akıncı boylarından birinin lideri Ertuğrul Gazi idi.
Ertuğrul Gazi’nin hayatı hakkında pek bir şey bilmiyoruz, çünkü onun hakkında yazılan kaynakların çok azı ölümünden sonra yazıldı. Ancak daha sonra büyük bir imparatorluğa dönüşecek olan Osmanlı İmparatorluğu’nu kuran Osman Bey’in babası olduğunu biliyoruz. Şimdiye kadar anlatılanların üzerinden geçelim Ertuğrul Gazi kimdir?Hadi daha yakından bakalım.
Anadolu’daki ilk Türk boylarından birinin lideri Ertuğrul Gazi kimdir?
Ertuğrul Bey olarak da bilinen Ertuğrul Gazi, kesin olmamakla birlikte 1200’lü yılların başında Orta Asya’nın Türkistan bölgesinde doğdu. Babasının ölümü üzerine Türk Oğuzlarının Kayı boyunun reisi olan Süleyman Şah Boynun başına geçip Anadolu topraklarına geldi. Oğlu Osman Bey daha sonra Osmanlı Beyliği’ni kurdu. Kesin olmamakla birlikte Osman Bey, 1281 yılında Söğüt’te vefat eden Ertuğrul Gazi için bir türbe yaptırmıştır.
Moğol akınları Türkleri yordu:
13. yüzyılın ilk yılları, Cengiz Han liderliğindeki Moğol İmparatorluğu’nun en hızlı dönemlerinden biriydi. Moğolların Orta Asya bozkırlarında terör estirmesi çabası bölgedeki Türk boylarını giderek daha fazla rahatsız etmeye başladı. 1243 yılında Anadolu Selçuklu Devleti ile Moğollar arasında gerçekleşen Kösedağ Savaşı’ndan sonra Türkler, Moğollardan kurtulma şansını yakalamıştır.
Bu dönemden önce ve bu dönemde Anadolu Selçuklu Devleti’nin sınırları bugünkü Eskişehir sınırları içindeydi. Binlerce yıllık Türk devlet geleneğini sürdüren Selçuklular da Sınır beylikleri kurmak istiyordu. Aslında en uygun saldırı, akıncılık geleneğiyle yetişmiş Türkleri Orta Asya topraklarına yerleştirmek olacaktır. Zati Ertuğrul Gazi ve Kayı boyu zaten oradaydı.
Ertuğrul Gazi ile Orta Anadolu Türk yurdu olur:
Ertuğrul Gazi önderliğindeki Türkler, Moğol zulmünden kurtulmak için Anadolu’ya geldiler. Anadolu Selçuklu Devleti sınırlarını geçtikten sonra, İznik İmparatorluğu’na girmeden önce Aradaki bölge yani günümüz Eskişehir’i olan Hükümdar Tepesi’ne yerleştiler. Bütün bunlar ne zaman ve nasıl oldu, kesin bir kaynağımız yok.
Ruhi Tarihi’nde anlatılanlara bakacak olursak, Ertuğrul Gazi veya babasının önderliğinde olmuştur. yaklaşık 340 kişilik bir uzunluk, Bugünkü Ankara yakınlarındaki Karacadağ bölgesine yerleşti. Bu sırada Anadolu Selçuklu Devleti ile İznik Devleti arasında bir savaş yaşanıyordu. Elbette Ertuğrul Gazi Türklerin yanında savaşacaktı.
Ertuğrul Gazi liderliğindeki akıncılar Selçuklularla birlikte savaştı:
1222 ve 1230 ortalarında Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı I. Alaeddin Keykubad ve İznik İmparatoru III. John’un ortasında, sınır bölgeleri Eskişehir ve Ankara’da şiddetli çatışmalar yaşanıyordu.Selçukluları desteklemek için askerleriyle orduya katılan Ertuğrul Gazi, Karacahisar Kalesi’nin kuşatılmasında büyük rol oynadı.
Karacahisar Kalesi’nin kuşatılması hem Türk tarihi, hem Anadolu tarihi hem de Anadolu Selçuklu tarihi açısından son derece değerli bir fetih olarak kabul edilir. Moğollardan kaçan Türklerin yeni bir vatan edinmeleri açısından dikkat çekici olduğu gibi,Bu da Türklerin Anadolu’ya tamamen yerleştiğini ve yüzünü batıya çevirdiğini gösteriyor.
Alaeddin Keykubad’ın gözüne giren Ertuğrul Gazi’ye akıncı görevi verildi. Anadolu Selçuklu Devleti ile Harzemşahlar Arasında Yassıçemen SavaşıMoğollarla yapılan Kösedağ Savaşı’nda değerli bir rol oynayan Ertuğrul Gazi’ye kışlak olarak Söğüt, yayla olarak Domaniç bölgesi verildi.
Sonraki dönem hakkında bilinenler biraz karışık:
Bu dönem Ruhi Tarihi’nde, Neşri’nin anlatımlarında ve Aşıkpaşazade’nin anlatımlarında biraz karışıktır. Hatta bazı kaynaklar bazı olayların Osman Bey zamanında gerçekleştiğini belirtmektedir.Ancak I. Alaeddin Keykubad’ın ölümü üzerine Karacahisar’ın kaybedilmesi üzerine Ertuğrul Gazi bölgesinin Hıristiyan beyleriyle anlaştığı ve savaşmadığı bilinmektedir.
Farklı bir hikayede Ertuğrul Gazi ve Aras Nehri’nin önderliğindeki boyun Sürmeli Çukur ve Karacadağ yöresine yerleştiği söylenmektedir. Alaeddin Keykubad’ın ordusunda İznik İmparatoru III. John’a karşı savaştılar. Moğol saldırısı artınca I. Alaeddin Keykubad Konya’ya çekildi ve Söğüt ile Domaniç, Ertuğrul Gazi’ye verildi.
Ertuğrul Gazi’yi merak edenler: Eşi, çocukları, piri ve babası
Ertuğrul Gazi ile ilgili bilgilerimiz, vefatından sonra kaydedilen bilgiler olduğu için kendisi hakkında bildiklerimiz de oldukça sınırlıdır. Eşi veya eşlerinden birinin Halime Sultan olduğu söylenmektedir.Bilinen çocukları Gündüz Bey, Saru Batu Savcı ve Osman Bey’dir.
Babasının Süleyman Şah olma ihtimali oldukça yüksek ama Süleyman Şah’ın Ertuğrul Gazi’nin dedesi olma ihtimali de var. Ertuğrul Gazi’nin efendisi olup olmadığını kesin olarak söylemek mümkün değil. ancak Ertuğrul Gazi, Türkler Anadolu’ya geldiğinde bölgede etkili olan Pir Edebali ile görüşmüş olabilir. Pir Edebali, aslında Osman Bey’in kayınpederidir, yani tanışmış olma ihtimalleri yüksektir.
Ertuğrul Gazi’nin hatırası ve kültürdeki yeri:
1853 yılında Osmanlı Devleti’nin donanması için inşa edilen fırkateyn, Ertuğrul Fırkateyni adını almıştır. Anadolu’daki ilk Türklerin atası onurlandırılmıştır. Ertuğrul Gazi Camii, 1998 yılında Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta inşa edilmiştir. Ülkemizde aynı adı taşıyan birçok cami bulunmaktadır.
1998 yılında TRT 1 ekranlarında yayınlanan 12 bölümlük Kuruluş Osmancık dizisinde, 2014 – 2019 yılının ortalarında TRT 1 ekranlarında yayınlanan Diriliş Ertuğrul dizisinde ve 2019 yılında atv ekranlarında yayınlanmaya başlayan Kuruluş Osman dizisinde; Ertuğrul Gazi karakteri yer almaktadır.
Anadolu’ya ilk gelen Türk akıncılarından birinin lideri. Osman Bey’in babası Ertuğrul Gazi kimdir? Sorusunu cevaplayarak hayatına dair detayları konuştuk. Ülkemizde tarihçiliğin bu kadar zayıf olması bazen sınırları aşan olabiliyor.
